Niet eens met dwang of onvrijwillige zorg?

Wat we geregeld horen is dat cliënten en vertegenwoordigers niet goed weten dat als je een klacht hebt over het onterecht geven van onvrijwillige zorg je naar een onafhankelijke externe klachtencommissie kan stappen. In het geval je het niet eens bent met de zorgaanbieder. Dat staat in de Wet zorg en dwang (WZD). Het leek KansPlus goed om hierover wat informatie te geven. Voorzover we weten hebben de meeste instellingen in de gehandicaptenzorg zich aangesloten bij de landelijke Klachtencommissie Onvrijwillige Zorg (KCOZ). Eén en andere na instemming van de Cliëntenraad van de zorgaanbieder, want die moet akkoord zijn.

Belangrijk is om te weten dat het een heel andere klachtencommissie is dan de klachtencommissie op grond van de Wet Kwaliteit Klachten en Geschillen (WKKGZ). Die gaat over klachten over de kwaliteit van de zorg.

De KCOZ doet een bindende uitspraak over klachten en kan de klager een schadevergoeding toekennen. De klacht kan vervolgens, zowel door de klager als door de aanbieder en degene op wiens beslissing de klacht betrekking heeft, worden voorgelegd aan de rechtbank. Van uitspraken van de rechtbank over deze klachten kan in cassatie worden gegaan. Dat houdt in dat de Hoge Raad gevraagd wordt een oordeel te geven over de klacht.

Aan degene die een klacht heeft ingediend brengt de KCOZ geen kosten in rekening.

De KCOZ is ingesteld door de landelijke brancheorganisaties ActiZ en Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), en de cliëntenorganisaties Ieder(in), KansPlus, LOC Waardevolle Zorg en LSR. De KCOZ werkt ook voor de ouderenzorg en thuiszorg. Vandaar dat ook brancheorganisatie ActiZ en cliëntenorganisatie LOC Waardevolle Zorg genoemd worden. In een reglement is geregeld dat zorgaanbieders die lid zijn van ActiZ en VGN de tegen hen c.q. tegen hun medewerkers gerichte Wzd klachten door de KCOZ kunnen laten behandelen. Dit betreft een vrije keuze, er zijn ook zorgaanbieders die Wzd klachten door een andere commissie dan de KCOZ laten behandelen.

Met welke klachten kun je naar de KCOZ gaan?

De klachtenregeling van de Wzd is onder meer van toepassing op:

• het besluit om onvrijwillige zorg in het zorgplan op te nemen;
• besluiten over uitvoering van onvrijwillige zorg op basis van het zorgplan of in onvoorziene situaties;
• klachten over de beoordeling van de wilsbekwaamheid van een cliënt;
• klachten over beslissingen van de Wzd-functionaris;
• klachten over het bijhouden van een dossier, voor zover dat betrekking heeft op onvrijwillige zorg;
• klachten over beslissingen rondom verlof en ontslag.

Uitspraken KCOZ

In het  Jaarverslag 2023 KCOZ (zie eventueel: https://www.kcoz.nl/stream/kcoz-jaarverslag-2023.pdf) worden heel inzichtelijk de klachtzaken uit 2023 in getal weergegeven met daarbij een korte toelichting en uitleg over geconstateerde bijzonderheden. KCOZ  vergelijkt de cijfers ook met voorgaande jaren. Alle uitspraken van de KCOZ, naast het reglement en algemene voorlichting over de werkwijze, zijn te vinden op de website www.KCOZ.nl

De Cliëntenvertrouwenspersoon (Cvp)

Het lijkt ons goed juist in de rol van de Cvp nog wat nadere informatie te geven. De Wzd regelt dat elke cliënt (of zijn/haar vertegenwoordiger) met een verstandelijke beperking, psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) of daaraan gelijkgestelde aandoening recht heeft op een Cvp. Deze is er ook voor de vertegenwoordiger. De Cvp kan ondersteunen en informatie geven bij vragen die er ontstaan rondom onvrijwillige zorg. Daarnaast kan de Cvp ondersteuning bieden bij problemen rond de opname of het verblijf in een zorginstelling en in het doorlopen van de klachtenprocedure.

Daarnaast kan hij/zij ook signaleren of de rechten van cliënten in het geding zijn. Die signalen worden vervolgens neergelegd bij de zorginstelling. Wanneer de zorginstelling de signalen niet, onvoldoende of niet snel genoeg oppakt, kan de Cvp de signalen ook doorgeven aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Wat kan de Cvp voor U betekenen?

• Helpen bij het helder krijgen van het probleem.
• Informatie en uitleg geven over de rechten.
• Vertellen wie verder kan helpen.
• Helpen om in gesprekken te organiseren tussen cliënt, vertegenwoordiger en de zorgverlener over het probleem.
• De gesprekken samen voorbereiden.
• Ondersteunen in gesprekken die gaan over onvrijwillige zorg.
• Helpen bij het schrijven van brieven of mails.
• De klachtenprocedure ondersteunen

De Cvp ondersteunt dus de cliënt en/of vertegenwoordiger en staat hen bij. Dus ook in een klachtenprocedure kan dat. Hij/zij  werkt niet voor de zorginstelling en is onafhankelijk. Wat wordt verteld, is vertrouwelijk. Alleen met toestemming kan de Cvp met anderen praten over bepaalde situaties. De geheimhoudingsplicht van zorgverleners geldt ook ten opzichte van de Cvp. Deze krijgt dus alleen informatie over een cliënt als de cliënt of zijn vertegenwoor­diger daar­voor uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven. Dat geldt ook voor inzage in het dossier van een cliënt. Met uitdrukkelijke toestemming wordt bedoeld dat toestemming niet verondersteld mag worden.

Hoe komt u in contact met een Cvp?

Wanneer iemand gebruik wil maken van een Cvp kan hierover contact opgenomen worden de zorgaanbieder of direct met de betreffende Cvp-aanbieder. Het kan ook zo zijn dat een Cvp op bezoek is op de locatie. Via www.clientenvertrouwenspersoonwzd.nl vindt u meer informatie en de contactgegevens van de aanbieders.